خصوصیات عمده تیپ شخصیتی هیستریک، توجه طلبی افراطی و آرایش ظاهری برای جلب توجه و همچنین داشتن رفتارهای هیجانی و نمایشی است.
این افراد در روابط بینفردی، بیش از حد از خود صمیمیت نشان میدهند. تیپهای هیستریکال بسیار احساسی، برونگرا، تابع امیال، سادهلوح، بیآلایش و غالباً جذاب هستند. علاوهبر جذاب بودن بهویژه در بین جنس مخالف مردمپسند نیز هستند. این تیپ شخصیتی، در بین هنرمندان و به ویژه بازیگران سینما و زنان، بیشتر میباشد.
این قبیل افراد، مثل یک کودک وابسته به دیگران هستند. از کمترین استقلال شخصی برخوردارند و به تنهایی قادر به انجام امور خود نیستند، توان تصمیمگیری ضعیفی دارند و همیشه منتظرند که دیگران برای آنان تصمیم بگیرند و البته این ناتوانی به شکل جبران کمبود، مشخص می شود.
حرکات و رفتارهایشان در جهت جلب توجه دیگران است و برای این کار، به هر ابزاری متوسل میشوند؛ از گریه و زاری گرفته تا ایما و اشارههای نامتعارف و آرایشهای تند. آنان دوست دارند مثل یک بت پرستیده شوند.
این گروه از افراد، رفتارهای نمایشی و درام گونه دارند. این قبیل رفتارهای نمایشی، ممکن است بسیار ظریف و تحسین برانگیز و یا خشن و پرخاشگرانه باشد. بیشتر در جمع و یا مهمانیهای خانوادگی سعی میکنند با انجام حرکات نمادین و نقشبازی، در ذهن دیگران خاطره بسازند.
هنگام نظر دادن پیرامون مسائل یا اشخاص، بسیار اغراقآمیز و خارج از حد متعارف صحبت میکنند. آب و تاب خاصی به موضوع میدهند یا بیشتر از آنچه که هست، بزرگ توصیف میکنند و یا بیش از حد، کوچک نمایی و تحقیر میکنند.
بیشتر مواقع هیجانزده هستند. غم، شادی، خوشبینی، بدبینی، ترس و... را به صورت متناوب و متغیر ابراز میکنند.
احساسات و عواطف آنان، متغیر و سطحی است بهگونهای که احساسشان پیرامون یک موضوع، مدام از حالتی به حالت دیگر تغییر میکند و از عمق بسیار کمی نیز برخوردار میباشد.
اشخاص هیستریکال، در واقع افرادی خود محور هستند. وابستگی آنان به دیگران و گدایی توجه و محبت، به منزلهی این نیست که دیگران را افرادی بزرگ و محترم میپندارند بلکه برای این است که آنان را رام و نگران احوال خود کنند که خود، نوعی استعمار محترمانهی دیگران است.
این قبیل افراد، به شدت از تنهایی هراس دارند و اگر مجبور شوند لحظاتی را تنها و بدون همنشین سرکنند، بهطور حتم پای تلفن خواهند نشست و با افراد زیادی تماس خواهند گرفت تا سرانجام موفق شوند با یکی دو نفر به صحبت بپردازند و از ترس تنهایی، رهایی پیدا کنند.
این قبیل افراد، به این دلیل که از غنای درونی بیبهرهاند و وجود خود را در تأیید دیگران احساس میکنند، افرادی شکننده هستند و اعتماد به نفسشان تا حد معنیداری پایین است. آنان برای این که مطمئن شوند در چشمانداز دیگران، افرادی بزرگ و محترم هستند، مدام به نظر خواهی از دیگران میپردازند.
افرادی زود باور هستند که به راحتی تحت تأثیر دیگران قرار میگیرند، به راحتی فریب میخورند، به سرعت تحت تأثیر فضا و اشخاص قرار میگیرند به گونهای که خود را از یاد میبرند.
زود برانگیخته میشوند و واکنشهای تندوتیزی به محرکهای محیطی میدهند.
همه ویژگیهای روان شناختی انسان، تا زمانی که در چرخه زندگی، بینظمی و آشفتگی ایجاد نکرده باشد، همچنان یک ویژگی و تیپ منحصر به فرد او تلقی میشود اما موقعی که آن ویژگی از حالت تعادل فراتر یا فروتر رود، اختلال نامیده میشود و باید مورد بررسی و درمان قرار گیرد. دربارهی تیپ شخصیتی هیستریانیک نیز هنگامی که یک یا چند مورد از ویژگیهای بالا، به صورت زماندار و تکرار شونده در وجود فرد ریشه بدواند و مسیر روانی-رفتاری او را از حالت طبیعی خارج کند، فرد به اختلال شخصیت هیستریک مبتلا میشود.
اختلال شخصیت هیستریک نیز مانند سایر اختلالات روانی، قبل از هر نوع تجویز دارویی، باید از طریق روان درمانی بررسی و درمان شود. بهترین تکنیک روان درمانی برای این قبیل افراد، استفاده از فن روان تحلیلی است که از آن طریق، در موقعیتها و زوایای مختلف، از بیمار و رفتارهای او فیلم گرفته میشود، سپس بیمار به همراه روانشناس خود، به تماشای فیلم مینشیند و روانشناس، به آنالیز رفتارها و علائم هشدار دهندهی بیمار میپردازد. بیمار نسبت به وضعیت خود، بینش پیدا کرده و سپس به مقایسه اوضاع روانی و رفتاری خود با افراد عادی جامعه میپردازد.
درمان دارویی، زمانی قابل پیگیری است که در مرحله اول، درمان روان شناختی، جوابگوی مشکل فرد نباشد و دوم این که اختلال فرد، با سایر اختلالات روانی هم چون اضطراب، شیدایی، افسردگی و... همراه باشد که در این حالت، از قرصهای ضد اضطراب و افسردگی برای مهار رفتارهای تنشی فرد استفاده میشود.